Son illər onlayn kredit platformalarının sürətli artımı fonunda “Azpulmat” kimi servislərin fəaliyyəti barədə ictimai narazılıqlar kəskin şəkildə çoxalmaqdadır. İnnovasiyaların inkişafı nəticəsində elektron müqavilələrin tənzimlənməsi iqtisadi dövriyyədə müəyyən rahatlıq yaratsa da, təəssüf ki, bu rahatlıq bəzi məqsədli subyektlərin sui-istifadə alətinə çevrilməkdədir. Xüsusilə də “Azpulmat” platforması ətrafında yaranmış çoxsaylı şikayətlər, şirkətin kontakt nömrələrindən – 0102284639, 0102284384, 0102284371 – irəli sürülən yalan vədlər və təzyiq xarakterli zənglər, məhz bu sahədə sistemli sui-istifadə mexanizminin formalaşdığına işarə edir.

Mövcud şikayətlərdən göründüyü kimi, bu platforma vasitəsilə borc götürən vətəndaşlara əvvəlcədən şifahi olaraq verilən məlumatlarla elektron müqavilədə nəzərdə tutulan şərtlər arasında ciddi uyğunsuzluq var. Vətəndaşlar bildirirlər ki, göstərilən nömrələrdən onlara davamlı şəkildə zəng olunur, daha sərfəli kredit şərtləri vəd edilir, borcun “asanlıqla bağlanacağı” və “günün istənilən vaxtı dəstək göstəriləcəyi” kimi arqumentlərlə şəxslər müqavilə bağlamağa sövq edilir. Lakin müqavilə bağlandıqdan sonra ortaya çıxan real şərtlər, tətbiq edilən yüksək cərimə faizləri, qeyri-transparent hesablamalar və borcun süni şəkildə şişirdilməsi həmin vədlərin yalnız aldatma məqsədi daşıdığını göstərir.

Analitik qiymətləndirmə onu ortaya çıxarır ki, elektron müqavilələrin geniş tətbiqi fonunda bu kimi platformalar hüquqi mexanizmlərin boşluqlarından istifadə etməklə vətəndaşları daha əlverişsiz mövqeyə salmağı hədəfləyir. Hüquqşünasların da dəfələrlə qeyd etdiyi kimi, kredit münasibətləri tərəflərin iradə sərbəstliyinə əsaslanır. Lakin “iradə sərbəstliyi” o halda hüquqi qüvvəyə malikdir ki, vətəndaş müqavilə şərtləri barədə dolğun, şəffaf və tam məlumatlandırılmış olsun. “Azpulmat”la bağlı şikayətlərdə isə əksinə, vətəndaşların öz iradələrini yalan vədlər, manipulyativ zənglər və psixoloji təzyiq altında formalaşdırdıqları barədə ciddi əsaslar mövcuddur.

Məsələnin digər təhlükəli tərəfi ondan ibarətdir ki, mediada ardıcıl şəkildə “Azpulmat fırıldaqçılığı” barədə yazılar dərc edilsə də, şikayətlərə baxmayaraq həmin nömrələrdən vətəndaşlara zənglərin davam etməsi bu fəaliyyətin sistemli xarakter daşıdığını göstərir. Belə vəziyyət yalnız ayrı-ayrı vətəndaşların aldanması ilə məhdudlaşmır, həm də ölkədə elektron kreditləşmə sisteminə inamı ciddi şəkildə sarsıdır.

Qanunvericilik prizmasından yanaşdıqda, gecikdirilmiş kreditlərə tətbiq olunan əlavə faizlərin və cərimələrin hesablanması yalnız müqavilədə açıq şəkildə göstərildiyi halda legitim sayılır. Əgər vətəndaş hesablamada yanlışlıq olduğunu düşünürsə, kommersiya məhkəməsinə müraciət edərək məsələni mübahisələndirmək hüququna malikdir. Lakin burada ən ciddi problem ondan ibarətdir ki, bir çox vətəndaş şəffaf olmayan şərtlər, qeyri-müəyyən faiz mexanizmləri və psixoloji təzyiq nəticəsində hüquqlarını müdafiə etmək imkanından məhrum olur.

Bu baxımdan “Azpulmat” kimi fəaliyyət göstərən platformalar barədə qanunvericilik səviyyəsində daha sərt tənzimləmə mexanizmlərinin tətbiqi, elektron müqavilələr üçün şəffaflıq standartlarının gücləndirilməsi və vətəndaşların maarifləndirilməsi zəruri görünür. Əks halda, rəqəmsal kredit bazarının inkişafı fırıldaqçılıq üçün münbit şərait yaratmağa davam edəcək.